ΛΕΜΦΟΙΔΗΜΑ και ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Μπορούν να βοηθηθούν οι ασθενείς με λεμφοίδημα με σωστή διατροφή;
O ιατρός Δημήτρης Διονυσίου συζητά με την Βαλεντίνα Δερμιτζάκη, κλινική διαιτολόγος, διατροφολόγος και συνεργάτη της The Lymphedema Clinic για το αν η διατροφή συμμετέχει στη αντιμετώπιση της νόσου.
Δ.Δ. (ιατρός): Σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες της ιατρικής, το αυξημένο βάρος του σώματος είναι ένας από τους παράγοντες που επηρεάζει τόσο την εμφάνιση όσο και το Στάδιο του Λεμφοιδήματος. Κυρίως αυτό έχει μελετηθεί σε σχέση με τον καρκίνο του μαστού. Πως αυτά τα δύο σχετίζονται μεταξύ τους;
Β.Δ. (διατροφολόγος): Αυτό που έχει διαπιστωθεί στις πρόσφατες μελέτες που έχουν γίνει, είναι πως όσο μεγαλύτερο είναι το βάρος, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να εμφανιστεί το λεμφοίδημα σε μία γυναίκα που έχει εμφανίσει καρκίνο, όπως στο μαστό.
Αυτό το μετράμε συνήθως με το δείκτη μάζας σώματος, που σχετίζει το βάρος με το ύψος και είναι ένας δείκτης παχυσαρκίας. Εξετάζει δηλαδή εάν ένας άνθρωπος έχει λίγα κιλά παραπάνω ή αν έχει παχυσαρκία πρώτου, δευτέρου ή τρίτου βαθμού, η οποία ονομάζεται και νοσογόνος παχυσαρκία.
Άρα, αυτό που διαπίστωσαν οι μελέτες είναι πως όσο μεγαλύτερο είναι το βάρος ενός ασθενή, τόσο αυξημένες είναι οι πιθανότητες να εμφανιστεί η νόσος του λεμφοιδήματος. Αυτό παρουσιάζεται με τον εξής μηχανισμό: όταν οι ασθενείς με λεμφοίδημα αυξάνουν το βάρος τους, αντίστοιχα αυξάνει και ο όγκος των λιποκυττάρων, ασκείται πίεση στα αγγεία και τα λεμφαγγεία με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η οξυγόνωση των ιστών, να δημιουργείται ίνωση και να επιδεινώνεται το λεμφοίδημα. Η μείωση της αιμάτωσης των ιστών αποτελεί μία χρόνια φλεγμονή, όπως ακριβώς και η παχυσαρκία.
Καταλήγουμε λοιπόν στο συμπέρασμα πως η απώλεια βάρους οδηγεί σε μείωση του όγκου του μέλους που έχει εμφανίσει λεμφοίδημα. Όσο μικραίνει ο όγκος των λιποκυττάρων τόσο μικραίνει το πρόβλημα. Για παράδειγμα, αν μία ασθενής που είναι υπέρβαρη με λεμφοίδημα στα πόδια αδυνατίσει, ενισχύεται ο μεταβολισμός της, μειώνεται ο όγκος των ποδιών και βελτιώνεται η ποιότητα ζωής της.
Επίσης, αυτό που παίζει πολύ σημαντικό ρόλο είναι η διατήρηση της μυϊκής μάζας. Πολλές γυναίκες καταφεύγουν σε ανορθόδοξους τρόπους απώλειας βάρους, χάνοντας γρήγορα βάρος, που σημαίνει πως χάνουν κυρίως μυϊκό ιστό. Αυτό επίσης δεν βοηθάει και σε πιθανές χειρουργικές επεμβάσεις, γιατί η χαμηλή μυϊκή μάζα αυξάνει και τον χρόνο νοσηλείας και τον βαθμό των επιπλοκών.
Δ.Δ. (ιατρός): Πόσο εύκολο είναι να μειωθεί το βάρος ενός ασθενούς; Υπάρχουν τροφές που μειώνουν ή άλλες που αυξάνουν το οίδημα; Ποιες θα μπορούσαμε να συμβουλεύσουμε σε έναν ασθενή με λεμφοίδημα να επιλέξει και τι να αποφύγει;
Β.Δ. (διατροφολόγος): Όπως σε όλους τους υπέρβαρους ή παχύσαρκους ασθενείς, έτσι και στους ασθενείς με λεμφοίδημα, χρειάζεται μια οργανωμένη προσπάθεια, να αλλάξει ο τρόπο ζωής και να ακολουθηθεί ένα σχήμα διατροφής, όπως είναι η μεσογειακή διατροφή που είναι πλούσια σε ελαιόλαδο, ξηρούς καρπούς και ψάρια. Αυτό το σύνολο της διατροφής έχει αντιφλεγμονώδη δράση. Κι αν θα μιλούσαμε για τροφές που κάνουν κακό, είναι η “δυτικού τύπου” διατροφή, όπως είναι το αλάτι, το αλκοόλ, το junk food, τα πολλά γλυκά, δηλαδή τροφές που ξέρουμε, έτσι κι αλλιώς, πως δεν βοηθούν στην απώλεια βάρους.
Δ.Δ. (ιατρός): Ισχύει ότι κι άλλες καταστάσεις που μοιάζουν με το λεμφοίδημα, όπως είναι το λιποίδημα ή η λιποδυστροφία έχουν καλύτερη πρόγνωση στις γυναίκες με ιδανικό βάρος σώματος; Μπορούμε να βοηθήσουμε τις ασθενείς αυτές με τη διατροφή, ώστε να αντιμετωπισθούν σωστά;
B.Δ. (διατροφολόγος): Φυσικά! Στη “THE Lymphedema Clinic” όπου εξετάζονται οι γυναίκες που πάσχουν από λιποίδημα ή λιποδυστροφία, έχουμε περιπτώσεις με την χαρακτηριστική εικόνα μιας γυναίκας που έχει ταλαιπωρηθεί με πάρα πολλές δίαιτες, δεν χάνει εύκολα βάρος, ενώ μερικές φορές αυτό σχετίζεται και με ορμονικά ζητήματα. Η προσπάθεια πρέπει να είναι στοχευμένη και χρειάζεται συχνή παρακολούθηση. Εννοείται πως υπάρχει τρόπος, με υπομονή και υποστήριξη από όλη την ομάδα της κλινικής, να έχουμε μια αλλαγή μακροπρόθεσμα, καθώς, είναι γνωστό πως μια γρήγορη απώλεια βάρους οδηγεί τελικά σε αρνητικά αποτελέσματα.
Δ.Δ. (ιατρός): Συχνά αναφέρουμε ότι η κακή ψυχολογική διάθεση επηρεάζει τη διατροφή ή συζητάμε συχνά για αλλαγή του τρόπου ζωής. Τι σημαίνει αυτό για έναν ασθενή που ούτως ή άλλως η ψυχολογία του από τη νόσο είναι βεβαρημένη;
B.Δ. (διατροφολόγος): Αυτό οφείλεται στην έντονη προσπάθεια που καταβάλει ο ασθενής να χάσει βάρος και όταν βλέπει πως αυτό δεν έχει αποτέλεσμα, τον κάνει να εγκαταλείπει. Όταν έχει υψηλές προσδοκίες ουσιαστικά μπορεί να δει στην αρχή μια γρήγορη απώλεια βάρους που όμως οφείλεται σε απώλεια μυϊκής μάζας με αποτέλεσμα αργότερα να πέφτει ο μεταβολισμός και εύκολα να αυξάνεται το βάρος. Το αποτέλεσμα είναι ότι και η διάθεση του ασθενή επηρεάζεται αρνητικά. Τελικά ο ασθενής εγκαταλείπει την προσπάθεια ή τρώει απότομα και έτσι αυξάνει πάλι το βάρος του.
Δ.Δ. (ιατρός): Κάποιοι ασθενείς με λιποίδημα, λένε πως ενώ το βάρος τους είναι χαμηλό, η “παραμόρφωση” που μπορεί να έχουν στα πόδια τους είναι πολύ μεγάλη και ενώ κάνουν στοχευμένες δίαιτες δεν χάνουν από τα συγκεκριμένα σημεία. Εμείς πως μπορούμε να τους βοηθήσουμε για να ρυθμίσουνε το βάρος;
B.Δ. (διατροφολόγος): Ουσιαστικά και εδώ θέλουμε να επέμβουμε στα λιποκύτταρα με μείωση του όγκου τους, ώστε οι χειρουργικές παρεμβάσεις να αποδώσουν τα μέγιστα με άριστα αποτελέσματα, τόσο στην τελική εμφάνιση του ασθενή, όσο και σε έναν καλό μεταβολισμό. Σημαντικό είναι και η διατήρηση του βάρους μετά τη χειρουργική παρέμβαση. Μαθαίνουμε στον ασθενή να έχει έναν υγιεινό τρόπο ζωής, προσαρμόζοντας το διαιτολόγιό του ανάλογα με τις ανάγκες του, ώστε να είναι αυτό που λέμε χαρακτηριστικά, ο «διαιτολόγος του εαυτού του».
Δ.Δ. (ιατρός): Κλείνοντας λοιπόν αυτό το D2D lymphedema podcast, το μήνυμα που θα θέλαμε να περάσουμε είναι πως εστιάζουμε στον άνθρωπο πίσω από την νόσο γιατί ο καθένας έχει τα χαρακτηριστικά του και τη μοναδικότητά του.