του Δημήτρη Διονυσίου, Ιατρού, TΗΕ Lymphedema Clinic

Κι όταν ο γιατρός θέσει τη διάγνωση: “λεμφοίδημα”, μετά ακολουθούν τα ερωτήματα. Το λεμφοίδημα αντιμετωπίζεται; θεραπεύεται; με ποιόν τρόπο; μπορεί να υπάρξει ίαση;

Πριν ο ιατρός προτείνει την κατάλληλη θεραπεία για το λεμφοίδημα, πρέπει να συζητήσει με τον ασθενή για τα κύρια συμπτώματα και προβλήματα που του δημιουργεί η νόσος. Οι περισσότεροι ασθενείς προσέρχονται στο γιατρό με συμπτώματα έντονου βάρους στο πρησμένο χέρι ή πόδι (συχνότερες εντοπίσεις του λεμφοιδήματος), πόνο στο άκρο με το λεμφοίδημα και στις κοντινές αρθρώσεις, επεισόδια λοίμωξης στο δέρμα από μικρόβια που εύκολα μολύνουν την πάσχουσα περιοχή, σημαντικό πρήξιμο του μέλους με το λεμφοίδημα το οποίο τελικά οδηγεί σε μείωση της ποιότητας ζωής αφού επηρεάζονται οι καθημερινές δραστηριότητες ή ακόμα και η επιλογή ρούχων ή υποδημάτων. Η παραμονή της χρόνιας νόσου χωρίς να υπάρχει αντιμετώπιση, επηρεάζει την ψυχική και κοινωνική συμπεριφορά πολλών ασθενών αλλά και των οικογενειών τους.

Για πολλά χρόνια η μόνη μέθοδος ελέγχου του λεμφοιδήματος ήταν η χρήση ελαστικών ενδυμάτων. Η εφαρμογή συμπίεσης με μανίκια ή κάλτσες ως μονοθεραπεία, βοηθάει σε ένα μικρό βαθμό την εξέλιξη του λεμφοιδήματος, όμως συχνά οι ασθενείς είτε κουράζονται και σταματούν τη θεραπεία, είτε δεν ακολουθούν τις υπόλοιπες οδηγίες του γιατρού τους και η νόσος υποτροπιάζει. Σχεδόν όλοι οι ασθενείς με λεμφοίδημα επιθυμούν αρχικά την εξάλειψη των συμπτωμάτων τους και κατά δεύτερο την πλήρη ίαση του λεμφοιδήματος.

Για την εξάλειψη του πόνου και του αισθήματος βάρους απευθύνονται στον ειδικό ιατρό. Ο γιατρός με τη γνώση και την εμπειρία του οφείλει να προσφέρει ανακούφιση. Η μείωση και η θεραπεία των επεισοδίων λοίμωξης π.χ. ερυσίπελας, λεμφαγγειίτιδα, κυτταρίτιδα, αποτελούν επίσης ένα σημαντικό κομμάτι της αντιμετώπισης του λεμφοιδήματος. Η επιστροφή σε μια καθημερινότητα χωρίς προβλήματα υγείας που επηρεάζονται από το λεμφοίδημα, αποτελεί τέλος τον βασικό στόχο ασθενή και γιατρού.

Σε ένα χρόνιο νόσημα όπως το λεμφοίδημα, έχουν δημιουργηθεί πολλές φορές δομικές ανατομικές μεταβολές στο σώμα, οι οποίες είναι μάλλον αδύνατο να επανέλθουν στο φυσιολογικό. Σε ασθενείς με προχωρημένο λεμφοίδημα δημιουργείται ίνωση στην πάσχουσα περιοχή – μοιάζει με σκληρό ουλώδη ιστό, η οποία συντελεί στην κακή κυκλοφορία της λέμφου και τη σταδιακή επιδείνωση των συμπτωμάτων.

Τι είναι όμως επιτυχία; Αν και η πραγματική ίαση έρχεται όταν εξαλειφθεί η αιτία του λεμφοιδήματος, είναι αδύνατο να επιστρέψουμε το χρόνο πίσω και να αποκαταστήσουμε πλήρως τη βλάβη που έχει δημιουργηθεί σε βάθος χρόνου. Μιας και το λεμφοίδημα συνδέεται με τον καρκίνο, το τραύμα ή τη γέννηση του οργανισμού με μειωμένο αριθμό λεμφαδένων ή λεμφαγγείων, ο στόχος που θέτει ο γιατρός και ανάληψη της ευθύνης από την πλευρά του πάσχοντα κατευθύνονται στη θεραπεία των συμπτωμάτων.

Αν το δίδυμο γιατρού-ασθενή καταφέρει και μειώσει το αίσθημα βάρους, ή αντιμετωπίσει τον πόνο στο άκρο που πάσχει από λεμφοίδημα, αυτό δεν είναι επιτυχία της θεραπείας; Αν τα επεισόδια των λοιμώξεων μειωθούν ή ελεγχθούν, δεν είναι επιτυχημένη θεραπεία; Αν το πρήξιμο του άκρου μειωθεί στο μισό ή και περισσότερο και ο ασθενής πλέον είναι λειτουργικός, δεν είναι επιτυχία της θεραπείας; Η επιτυχία της θεραπείας του λεμφοιδήματος είναι ένας συνδυασμός καταστάσεων και έρχεται μόνο μετά την άριστη συνεργασία ιατρού και ασθενή.

Τα τελευταία χρόνια η σύγχρονη θεραπευτική αντιμετώπιση του λεμφοιδήματος έχει διευρυνθεί, δίνοντας πλέον την ελπίδα να ερευνούμε την πιθανότητα ίασης. Έχει αποδειχθεί ότι όπως κάθε νόσος, όμοια και το λεμφοίδημα επηρεάζεται από συννοσηρότητες με ψυχικό υπόβαθρο (τοξικές συμπεριφορές, αρνητικές σκέψεις, αδυναμία διαχείρισης στρες), ανθυγιεινή διατροφή και καθιστική ζωή. Οι ολιστική συντηρητική αντιμετώπιση συνδυάζει τις εξειδικευμένες λεμφικές μαλάξεις, τα ειδικά υλικά συμπίεσης, τις ασκήσεις για την κινητοποίηση της λέμφου, την καθοδήγηση σε διατροφικές επιλογές και τέλος την κοινωνική και ψυχολογική υποστήριξη ασθενών και συγγενών.

Η μεγάλη πρόοδος στη θεραπεία του λεμφοιδήματος ήρθε με την εξέλιξη της μικροχειρουργικής και την εφαρμογή νέων καινοτόμων επεμβάσεων. Οι δυνατότητες που ανέπτυξε η ιατρική τεχνολογία μας βοήθησαν να βελτιώσουμε παλαιότερες τεχνικές και να στοχεύσουμε σε περιοχές που ήταν αδύνατο μέχρι πρότινος. Γιατροί μικροχειρουργοί, εφαρμόζουν πλέον σε όλα τα μέρη του κόσμου, τις μεταμοσχεύσεις λεμφικού ιστού και λεμφαδένων ως βασική αρχή νέας λεμφαγγειογένεσης και σταδιακής μείωσης του λεμφοιδήματος. Η εξέλιξη των μικροσκοπίων και των εργαλείων και η χρήση της ρομποτικής δίνει νέα κατεύθυνση στην παράκαμψη της λέμφου στο φλεβικό δίκτυο διαμέσου λεμφοφλεβικών αναστομώσεων. Η χρήση ινών κολλαγόνου για την επιτάχυνση και κατεύθυνση της λεμφαγγειογένεσης είναι μια νέα πρόοδος στη θεραπευτική φαρέτρα.

Η επιλογή της κατάλληλης μεθόδου εξαρτάται από το στάδιο της πάθησης αλλά και από την αιτία που την έχει προκαλέσει. Η ομάδα των ιατρών σε συνεργασία με τον εξειδικευμένο “λεμφοθεραπευτή”, το γυμναστή, το διαιτολόγο και τον ψυχολόγο, θα αποφασίσουν την έγκυρη και ιδανική μέθοδο αντιμετώπισης του κάθε ασθενή. Ο γιατρός βεβαίως οφείλει να προετοιμάσει τον ασθενή για την ανάγκη ενεργούς συμμετοχής του στη θεραπεία.

Ο συνδυασμός όλων αυτών των τεχνικών και θεραπειών μελετήθηκαν και εφαρμόζονται στα πλέον εξειδικευμένα κέντρα παγκοσμίως. Τα μέλη της “THE Lymphedema Clinic” μέσα από τη συνεχή επιστημονική τους ενημέρωση και εξέλιξη, την μεγάλη εμπειρία τους, αλλά κυρίως την αγάπη και την αφοσίωση στην αντιμετώπιση ασθενών με λεμφοίδημα αποτελούν πρότυπο ιατρικό μοντέλο όχι μόνο στον Ελληνικό αλλά και στον παγκόσμιο χάρτη.