Διάγνωση λιποιδήματος
του Δημήτρη Διονυσίου, Ιατρού, TΗΕ Lymphedema Clinic
Μήπως έχω λιποίδημα; Τι εξετάσεις κάνω;
Το λιποίδημα είναι μια χρόνια πάθηση για την οποία επικρατεί συχνά σύγχυση όχι μόνο στο κοινό, αλλά ακόμη και στους επαγγελματίες υγείας. Συγχέεται συχνά με το λεμφοίδημα, την εκτεταμένη λιποδυστροφία με έντονη κυτταρίτιδα, ή εσφαλμένα με την παχυσαρκία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να διαφεύγουν η έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση αλλά κυρίως η ορθή διαχείριση του προβλήματος. Αγνοώντας τα σημάδια του λιποιδήματος, η ασθενής δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσει τη νόσο, ενώ παρά τα συμπτώματα που επηρεάζουν την ποιότητα της καθημερινότητας, συχνά στιγματίζεται ως παχύσαρκη, κάτι που προκαλεί σταδιακή ψυχική επιβάρυνση.
Με τον όρο “λιποίδημα” ορίζεται η κατάσταση που προκαλεί συσσώρευση υπερβολικού λίπους κυρίως στο κάτω μέρος του σώματος και ειδικά στους μηρούς, τους γλουτούς και τις γάμπες. Το λιποίδημα παρατηρείται σχεδόν αποκλειστικά σε γυναίκες. Οι πάσχουσες, παρά τις εξαντλητικές δίαιτες και την έντονη άσκηση, δεν βλέπουν βελτίωση σε ικανοποιητικό βαθμό. Το πρήξιμο που εμφανίζεται συνοδεύεται από πόνο και μεγάλο αίσθημα βάρους στα πόδια.
Ποια είναι όμως τα συμπτώματα εκείνα που οφείλουν να μας στείλουν στον ειδικό; Ο πόνος στο υποδόριο λίπος, το αίσθημα βάρους στα κάτω άκρα, η δυσανεξία στην πίεση και την επαφή με το δέρμα, η εμφάνιση εκχυμώσεων (μελανιές), κιρσών και ευρυαγγειών θα πρέπει να μας προβληματίσουν και να απευθυνθούμε στον ειδικό ιατρό. Συχνά το δέρμα είναι λεπτό και χαλαρό, ενώ το λίπος είναι ευπίεστο χωρίς ισχυρή συγκράτηση με τους υπόλοιπους ιστούς.
Η διάγνωση του λιποιδήματος γίνεται με την κλινική εξέταση. Ο γιατρός αρχικά λαμβάνει το λεπτομερές ιστορικό, από την έναρξη του οιδήματος καθώς και των συμπτωμάτων. Το δεύτερο βήμα είναι η διενέργεια της ογκομέτρησης των άκρων, καθώς και η ψηλάφηση και παρατήρηση των πρησμένων μελών. Ακολουθούν η καταγραφή των στοιχείων για την ποιότητα ζωής του ασθενή και η φωτοτεκμηρίωση. Στη συνέχεια, ο ειδικός ιατρός κρίνει αν είναι απαραίτητη η εργαστηριακή εξέταση της επιπολής λεμφαγγειογραφίας με άμεση φλουοροσκόπηση μετά από έγχυση πράσινης ινδοκυανίνης, ώστε να αποκλειστεί η ταυτόχρονη συνύπαρξη λεμφοιδήματος σε προχωρημένη εικόνα λιποιδήματος.
Η χρήση του υπερήχου επιτυγχάνει την αποτύπωση της σύστασης των μαλακών μορίων. Ο ειδικός ιατρός έχει πλέον την εικόνα για το μέγεθος των λιποκυττάρων, για την ύπαρξη ή μη περίσσειας λιμνάζοντος υγρού (το οποίο συνδέεται με νόσο του λεμφικού συστήματος) καθώς και άλλων παθολογικών παραγόντων που αποκλείουν το λιποίδημα. Σε προχωρημένες καταστάσεις αξιοποιείται ένα ακόμη διαγνωστικό εργαλείο, η μαγνητική λεμφαγγειογραφία.
Αξιοσημείωτο είναι ότι πρόσφατες επιστημονικές έρευνες με αντικείμενο την αναζήτηση της “γενετικής ταυτότητας” του λιποιδήματος δείχνουν ότι υπάρχουν ενδείξεις για γενετική προδιάθεση. Όπως προκύπτει από τις πρώτες μελέτες για τη συσχέτιση μεταλλάξεων, οι ερευνητές εντόπισαν γονίδια τα οποία μπορεί να συνδέονται με το λιποίδημα. Αν και οι μελέτες βρίσκονται ακόμα σε αρχικό στάδιο, η επιστημονική κοινότητα θεωρεί πιθανό να αποδειχθεί πως τελικά υπάρχουν γονίδια που σχετίζονται με την εμφάνιση λιποιδήματος. Η επιδημιολογική παρατήρηση ότι η μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών ανήκουν στο γυναικείο φύλο, συγκλίνει στην πιθανότητα συσχέτισης της πάθησης με τις γυναικείες ορμόνες. Ασφαλή συμπεράσματα ωστόσο αναμένεται να εξαχθούν σύντομα στο μέλλον.
Η έγκαιρη διάγνωση συμβάλλει στην καλή διαχείριση και όσο το δυνατόν πιο θετική εξέλιξη της νόσου, μειώνοντας τις πιθανότητες επιδείνωσης. Η σωστή διάγνωση του λιποιδήματος μπορεί να προσφέρει οριστική θεραπεία με τη χειρουργική μέθοδο της λιπεκτομής. Η αφαίρεση της περίσσειας λιπώδους ιστού με την τεχνικής της λιποαναρρόφησης με υποβοήθηση υπερήχων βοηθάει στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και δίνει μόνιμη λύση. Εφόσον οι ασθενείς ακολουθήσουν μια η ισορροπημένη διατροφή και ένα πρόγραμμα άσκησης, τα αποτελέσματα της επέμβασης θα είναι μόνιμα, όπως και η βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.